Srpski vojvoda Živojin Mišić umro je 20. januara 1921 u Beogradu. Učestvovao je u svim srpskim ratovima od 1876. do 1918. Neposredno je komandovao srpskom Prvom armijom u Kolubarskoj bici, a prilikom proboja Solunskog fronta je bio načelnik Vrhovne komande.Živojin Mišić je rođen 19. jula 1855. (7. jula po starom kalendaru) u Struganiku. Preci Živojina Mišića su se doselili u Struganik krajem 17. ili početkom 18. veka (nekada su se prezivali Kaljević i Lučić). Porodica je uzela prezime Mišić po imenu dede Živojina Mišića – Miša Kaljevića. Doselili su se iz Drobnjaka.Mišićevi roditelji Radovan i Anđelija (rođ. Damjanović iz Koštunića) imali su trinaestoro dece, od kojih su dvoje bile devojčice – Todora i Živana. Živojin je bio trinaesto dete, i kada se rodio, samo osmoro njegovih braća i sestara je bilo živo.Po završetku svoje šeste godine bio je pastir. Osnovnu školu započeo u Ribnici, a završio u Kragujevcu. U svojim memoarima Mišić je pominjao neprilike koje je imao s varoškom decom zbog seljačkog porekla, što ga je uzbuđivalo i vređalo. Gimnaziju u Kragujevcu je upisao 1868. Prvi, drugi i šesti razred gimnazije završio u Kragujevcu, a treći i četvrti u Beogradu, u Prvoj beogradskoj gimnaziji. U prvih pet razreda gimnazije nije bio posebno dobar đak, ali je šesti razred završio sa mnogo boljim uspehom. S takvim ocenama šestog razreda gimnazije primljen je 20/9 (po st. kal.) 1874. u Vojnu akademiju, kao 19. u rangu. Na svakom raspustu odlazio je kući u selo i vrlo često je zajedno sa svojom braćom radio i poljske radove.Kasnije je bio oženjen sa Lujzom Krikner (1865-1966), venčani 25.11. 1884. u beogradskoj Vaznesenskoj crkvi.Sinovi su im: Radovan, bankarski činovnik, zarobljen kao rezervni oficir u proleće 1941. i interniran u Nemačku odakle se nije ni vratio; Aleksandar, oficir, pripadnik Ravnogorskog pokreta, streljali ga Nemci u Valjevu u decembru 1941; Vojislav, inženjer agronomije, učesnik partizanskog ustanka 1941, robijao na Golom otoku.a kćeri: Eleonora (rođena 1885. u Užicu, umrla 1952. u Valjevu; bila je najpre udata za Bogdana Anđelkovića, oficira, a posle njegove pogibije za Mihaila Markovića, valjevskog apotekara), Olga (1886-1977, udata za slikara Milana Milovanovića), Anđelija (1889-1969).Uz velike građanske i vojne počasti Mišić je sahranjen na beogradskom Novom groblju; tu mu je spomenik otkriven 3. XII 1922. godine. Njegov lik i delo ovekovečeni su u mnogim umetničkim delima: višetomni roman Dobrice Ćosića „Vreme smrti”; pozorišna predstava „Kolubarska bitka” prema dramatizaciji dela tog Ćosićevog romana; pesme Vojislava Ilića Mlađeg („Na dan sahrane vojvode Mišića”), Alekse Šantića, Slobodana Markovića („Vojvoda Mišić”), Petra Pajića; slike Uroša Predića, Milana Milovanovića, Vase Eškićevića, Veljka Stanojevića, Nikole Milojevića, Teodora Švrakića; skulpture Đorđa Jovanovića (poprsje na beogradskom Novom groblju), Dušana Jovanovića Đukina, Veljka Forcana (bista u Struganiku), Nebojše Mitrića (reljef na ribničkom mostu u Mionici), Ota Loga (spomenik u Mionici, bista na Rajcu), Milana Besarabića (bista u Ljigu), Dušana Nikolića (spomenik u Valjevu), Ljubiše Mančića (reljef na mestu u Beogradu gde je bila Mišićeva kuća), Drinke Radovanović (biste u Tekerišu i Beogradu), Save Halugina (bista u Mišićevu kod Subotice) itd. U Ljubljani je 1919. dotadašnja Kunova cesta preimenovana u – Cesta vojvode Mišića. Kasarne u Mariboru i Ljubljani dugo su nosile Mišićevo ime. U Zemunu je proglašen za počasnog građanina. Škola u Oglađenovcu se od 5. X 1933. zvala Osnovna škola vojvode Mišića. Osnovna škola u selu Brežđu kod Mionice takođe nosi njegovo ime. Jedno dobrovljačko naselje na severu Bačke prozvalo se 1927. godine – Mišićevo. Mišićeva rodna kuća u Struganiku je obnovljena i pretvorena u spomen-muzej (1987). Dan Mišićevog rođenja proslavlja se od 1997. kao praznik Mioničke opštine, a od 1998. godine svakog jula u Mionici se priređuju Mišićevi dani. Danas, kasarna Vojske Srbije u Valjevu nosi Mišićevo ime.Predavačka i literarna karijeraNa Vojnoj akademiji u Beogradu M. je predavao Strategiju u razdobljima: 1. 11. 1898. – 26. 1. 1900., 5. 10. 1900. – 22. 6. 1902. i 6.1‚10 1903. – 16. 3. 1904. Mnogobrojne rasprave iz oblasti ratne veštine objavio je u Srpskoj vojsci i Ratniku, časopisima čiji je bio urednik. Predavanja pitomcima Vojne akademije objedinio je u knjizi „Strategija” koja je odmah uvršćena u obaveznu lektiru oficirskog kora. Sa nemačkog jezika je preveo „Taktiku” od Balka (objavljeno 1910). Bolest ga je sprečila da dovrši pisanje svojih uspomena, započetih na lečenju u Francuskoj 1920. Dva puta je penzionisan: najpre od 16. 3. 1904. do 4. 3. 1909. godine zbog sumnje da je neprijateljski raspoložen prema oficirima, akterima majskog prevrata 1903.; ponovo od 12. 1‚10 1913. do jula 1914.Vojna karijeraNa samom početku svoje četrdesetogodišnje službe, kao pitomac Artiljerijske škole, učestvovao je u dva oslobodilačka rata protiv Turske (1876. i 1877 — 1878. godine). U tim ratovima komandovao je Kolubarskim bataljonom Valjevske brigade II klase i stekao prva ratna iskustva.Pored četvorogodišnje Artiljerijske škole završio je austrougarsku školu gađanja u Bruku na Lajti i dvogodišnju pripremu za generalštabnu struku u srpskoj vojsci.Učestvovao je i u Srpsko-bugarskom ratu 1885. kao poručnik i komandant čete u 5. puku Drinske divizije.Od 1898. do 1904. predavao je strategiju na Vojnoj akademiji.Nakon Majskog prevrata je bio primoran da se penzioniše u činu generalštabnog pukovnika, navodno zbog uticaja Crne ruke, pošto je smatran previše bliskim svrgnutoj dinastiji Obrenovića, ali je reaktiviran 1909, tokom Aneksione krize na lični zahtev načelnika Vrhovne komande generala Radomira Putnika, koji ga je učinio svojim pomoćnikom. Mišić je pomogao generalu Putniku da sastavi srpski ratni plan u eventualnom ratu sa Austrougarskom.U Balkanskim ratovima Mišić je bio pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande vojvode Radomira Putnika, njegova desna ruka, jer je — kako je istakao general Živko Pavlović — „u najtežim trenucima svojim optimizmom i čvrstinom karaktera održavao i samog Putnika u uverenju u dobar ishod operacija srpske vojske“. Neposredno je sarađivao na planiranju i rukovođenju operacijama protiv turske Vardarske armije, zbog čega je posle Kumanovske bitke unapređen u čin generala. Posebno se istakao pravilnom procenom situacije prvoga dana bitke na Bregalnici, kada je srpska Vrhovna komanda u Skoplju razmatrala pitanje na kojoj liniji će primiti odsudnu bitku. Usvajanje njegovog predloga imalo je presudan uticaj na dalji tok i konačan ishod odlučujuće bitke Drugog balkanskog rata. Po završetku ovog rata, Mišić je po drugi put penzionisan.Međutim, pred samo izbijanje Prvog svetskog rata, opet je reaktiviran i postavljen za pomoćnika načelnika štaba Vrhovne komande. Tokom Kolubarske bitke, Mišiću je predata komanda nad Prvom armijom, tada u vrlo teškoj situaciji, da zameni njenog ranjenog i bolesnog komandanta generala Petra Bojovića. Najviše zahvaljujući njegovim ličnim naporima i znanju, Prva armija se od jedinice u rasulu pretvorila u formaciju sposobnu za borbu. Mišić je insistirao (tada je to smatrano rizičnim) na dubljem povlačenju da bi se celoj srpskoj vojsci dalo vremena da se odmori i popuni zalihe, što je rezultovalo napuštanjem Beograda. Međutim, njegovo kockanje se isplatilo pošto je austrougarska vojska previše raširila svoje linije snabdevanja i teško je poražena u potonjem srpskom kontranapadu, koji je takođe započeo Mišić, a njegova armija je odigrala odlučujuću ulogu. Ovo je bila jedna od najvećih bitaka u srpskoj istoriji i Mišić je unapređen u čin vojvode. Nakon novog združenog napada nemačke, austrougarske i bugarske vojske na Srbiju u oktobru 1915, kada se srpska vojska povukla na Kosovo, Mišić je predložio da se izvrši kontranapad. Ovaj predlog su odbili ostali zapovednici armija na sastanku u Peći, i sledilo je povlačenje srpske vojske preko Crne Gore i Albanije. Na Solunskom frontu 1916. Mišić je komandovao Prvom armijom koja je zaustavila i naterala na povlačenje bugarsku vojsku u bici kod Gorničeva. Pred kraj rata u junu 1918. Mišić je postavljen za načelnika Vrhovne komande i komandovao je srpskom vojskom prilikom proboja Solunskog fronta u septembru 1918.Živojin Mišić je umro u Beogradu 20. januara 1921. Napisao je delo „Moje uspomene“ koje je prvi put objavljeno 1969. godine, a priredio ga je Savo Skoko.OdlikovanjaAko se odlikovanja vojvode Živojina Mišića posmatraju uporedo sa razvojem savremenih društvenih i istorijskih zbivanja i njegovim napredovanjem u vojničkoj karijeri, zapaža se da su ona sve brojnija, tipološki značajnija, a po rangu vrednija idući ka kasnijim fazama u njegovom životu. Samim tim ona govore ne samo o Mišićevom mestu u našoj ratnoj istoriji, već predstavljaju i materijalne dokaze o udelu srpske vojske u savremenim međunarodnim odnosima iz ratova za oslobođenje kraja 19. i početka 20. veka.Domaća odlikovanjaOrden Belog orla 2. redaOrden Belog orla 4. reda, srpski sa mačevima;Orden milosrđa (crvenog krsta), srpski;Orden Takovskog krsta 2. reda, srpski;Orden Takovskog krsta 3. reda, srpski (tipološke odlike ordena identične istoimenom ordenu 2. reda).Orden Takovskog krsta 5. reda, sa mačevima, srpski;Orden Karađorđeve zvezde sa mačevima 1. reda, (tipološke odluke ordena identične istoimenim ordenima 2. 3. i 4. reda).Orden Karađordeve zvezde 2. reda, sa mačevima (tipološke odlike ordena identične istoimenom ordenu 3. i 4. reda).Orden Karađordeve zvezde 3. reda, sa mačevima, srpski (tipološke odlike ordena identične istoimenom primerku 4. reda).Orden Karađordeve zvezde 4. reda, sa mačevima, srpski;Ordena Karađorđeve zvezde 2. reda; Zvezda od pet krakova, u metalu, sa avers-om istoimenog ordena.Inostrana odlikovanjaOrden Rumunske krune 2. reda, rumunski;Orden Medžidije 2. reda, turski;Zvezda ordena svetog Stanislava, 2. reda, ruski;Orden svetog Đorđa 4. reda, ruski;Orden crvenog krsta, engleski, ustanovljen povodom balkanskih ratova 1912—13. godine.Orden Danila 1, za nezavisnost, crnogorski, 2. reda;Orden Kupatila 2. reda, engleski;Orden Legije časti 2. reda, francuski;Zvezda ordena Legije časti 2. reda;Orden svetog Đorđa i svetog Mihajla I reda, engleski;Zvezda ordena svetog Mihajla i svetog Đorđa, I reda;Lanac u metalu za orden svetog Đorđa i svetog MihajlaOrden svetog Spasitelja 1. reda, grčki;Zvezda ordena svetog Spasitelja 1. reda; Osmokraka zvezda, u metalu, sa avers-om istoimenog ordena.Orden Legije časti I reda, francuski (tipoloćke odlike ordena identične istoimenom primerku II reda). Traka od ripsa.Zvezda ordena Legije časti 1. reda; Zvezda od pet krakova, u metalu.Orden Italijanske krune I reda, italijanski;Zvezda ordena Italijanske krune;Orden za zasluge crvenog krsta, američki;Orden za izvanredne vojne zasluge, američki;Krst rata 1914—1918. godine, francuski;Ratni krst iz prvog svetskog rata, italijanski;
