BEOGRAD - Pitanje da li je kuća u Gospodar Jovanovoj ulici broj 47, koja je nedavno srušena, pripadala braći Baruh ovih danas potresa građane Beograda?!
Naime, prema podacima gradskog Zavoda za zašitu spomenika kulture, kuća je prvo bila vlasništvo porodice Marković, a potom trgovačkog agenta iz Ciriha Živka Hajima Baruha, a ne braći Baruh.
Polemika o srušenom objektu počela je pre nekoliko dana kada je firma GJ47 srušila objekat, nakon čega su pojedini mediji preneli da je uklonjena kuća iz 19. veka u kojoj je živela čuvena jevrejska porodica Baruh i koja je bila pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Investitor radova, firma GJ47 na toj će lokaciji graditi stambeno-poslovni objekat, sa prizemljem i dva sprata, a zgrada će biti isprojektovana u skladu sa susednom, Gospodar Jovanovoj 45A, koja jeste pod zaštitom države.
Inače, Zavod za zaštitu spomenika kulture je na zahtev GJ47 7. juna 2012. doneo mere tehničke zaštite iz svoje nadležnosti za izgradnju novog stambeno-poslovnog objekta u Gospodar Jovanovoj 47, a na dostavljenu projektnu dokumentaciju 21. juna prošle godine potpisao je i saglasnost.
Investitor je 30. jula ove godine obavestio Zavod o početku gradnje i dostavio fotokopiju građevinske dozvole izdate 14. jula 2014. od strane Sekretarijata za urbanizam i građevinske poslove.
U saopštenju Zavoda navodi se da je objekat u Gospodar Jovanovoj 47 podignut početkom 20. veka u vreme intenzivne izgradnje i urbanizacije Dunavske padine i da je koncipiran kao prizemna, građanska kuća postavljena na samu regulaciju Jovanove ulice. Iz Zavoda navode da se, prema posrednim informacijama, preko arhivskih planova za prepravku i dogradnju kuća u Gospodar Jovanovoj 45, 47 i 49 zaključuje da je zgrada broj 47 od početka 20. veka do 30-ih godina bila vlasništvo Smiljke Marković, a sigurno od 1936. godine Živka Hajima Baruha.
O tome ko je bio vlasnik zgrade u narednom periodu u Zavodu nemaju informacije.
Srušena kuća nije bila u vlasništvu braće Baruh
Povodom celog slučaja oglasio se i direktor firme GJ47 Aleksandar Kovačević koji tvrdi da srušena kuća nikada nije bila u vlasništvu braće Baruh, te da je netačno dovođenje bilo kakve direktne veze tog objekta sa njima.
Jedina veza je, rekao je Kovačević, to što je osoba istog prezimena, pred početak Drugog svetskog rata, kupila zdanje u Gospodar Jovanovoj 47. Inače, dodao je, kuća je imala je dozvolu za rušenje i izgradnju novog objekta izdatu još pre Drugog svetskog rata, a tada je pripadala čuvenoj porodici knjižara Marka Markovića, baš kao i objekat pored na broju 45A.
Kovačević navodi da je Smilja Marković 30-ih godina 20. veka, dobila pravosnažnu građevinsku dozvolu za izgradanju zgrade iste visine, a većeg obima nego što je objekat koji se gradi danas, 75 godina kasnije.
"Pretpostavljamo da je nesreća koja je tada zadesila građansku klasu sprečila izgradnju objekta, a dešavanja posle Drugog svetskog rata, sa nasilnim useljavanjem zaštićenih stanara u svaku sobu i korišćenjem zajedničkog kupatila, što je situacija koju smo zatekli, zacementirala je njenu sudbinu proteklih decenija", smatra Kovačević.
Odgovarajući na nedoumicu kakav status je srušeni objekat imao, iz Zavoda podsećaju da se on nalazi u okviru celine "Stari Beograd", koja uživa status dobra pod prethodnom zaštitom, i u okviru kulturnog dobra Antički Singidunum, koje je proglašeno za arheološko nalazište još 1964. godine.
Kovačević takođe navodi da je objekat imao status dobra pod prethodnom zaštitom, što znači da nije imao "nikakvu posebnu zaštitu".
Inače, firma GJ4" je, rekao je njen direktor, prošle godine postala vlasnik kuće pored, u Gospodar Jovanovoj 45A, a koja će prema dobijenim uslovima Zavoda za zaštitu spomenika iz 2013. godine, biti restaurirana i vraćena u stanje pre intervencija iz 1936. godine, kada joj je narušen originalni izgled. Ta kuća je poslednji sačuvani stambeni objekat prve žene arhitekte Jelisavete Načić, koja je između ostalog projektovala i crkvu Aleksandra Nevskog, kao i stepenice na Kalemegdanu preko puta Francuske ambasade.
Stručni saradnici Zavoda će, u skladu sa svojim nadležnostima, na predviđenoj lokaciji, obavljati arheološko-konzervatorski nadzor.
Porodica Baruh, koja je u medijima pominjana u vezi s rušenjem kuće u Gospodar Jovanovoj 47, ugledna je predratna porodica beogradskih Jevreja, a braća Baruh Isidor, Bora i Josip stradali su u Drugom svetskom ratu kao pripadnici Narodnooslobodilaškog pokreta.Jedna ulica na beogradskom Dorćolu nosi ime Braće Baruh.
